1. UITGAANDE STROMEN IN KAART BRENGEN (EINDE GEBRUIK)
Om een nauwkeurig beeld te krijgen van de afvalstromen op kantoor, moet duidelijk worden wat het pand precies verlaat. Dat is een hele opgave. Het is vaak niet exact bekend welke producten worden weggegooid, welke materialen ze bevatten en hoe die (kunnen) worden verwerkt. In veel gevallen is het openmaken van de afvalzakken de enige oplossing. Er zijn verschillende toepassingen op de markt die kunnen helpen bij het inventariseren van afval, bijvoorbeeld intelligente camerasystemen die bijhouden welk voedsel wordt weggegooid in het bedrijfsrestaurant. Adviesorganisaties zoals Milgro en Royal HaskoningDHV ondersteunen bedrijven bij het structureel verminderen van afval en bijbehorende kosten. Materiaalstromen in kaart laten brengen kan vaak ook door een afvalverwerker. Schoonmaakbedrijf Gom en Afvalverwerker Milieu Service Nederland introduceerden daarvoor de Afvalscan.
2. AFVALPRODUCERENDE PROCESSEN (GEBRUIK)
Een andere manier om afval te voorkomen of te verminderen, is het analyseren van het gebruik. Per proces kan worden bepaald aan welke eigenschappen een oplossing moet voldoen en welk product de minste milieuimpact heeft. Voorbeeld: een schoon pand. Daarvoor is een middel nodig dat schoonmaakt. Dat middel kan in een wegwerpverpakking zitten (veel afval), in een hervulbare dispenser (minder afval) of zelfs zónder verpakking worden geleverd (zero waste). Een afvalvrije oplossing voor de schoonmaak is bijvoorbeeld Tersano ozonwater, een systeem dat koud leidingwater omzet in een effectief en duurzaam schoonmaakmiddel. Of denk aan koffievoorziening. Het restafval bestaat bij dit proces vooral uit koffiedrab, eventueel capsules en wegwerpbekertjes. Die stromen kunnen voorkomen worden door een machine met alleen bonen te gebruiken, de drab als grondstof aan te bieden en de wegwerpbekertjes te vervangen voor herbruikbare mokken. Ook kan de leverancier de machine aan het einde van de levens- of gebruiksduur terugnemen en het apparaat een nieuwe bestemming geven.
3. INGAANDE STROMEN (INKOOP)
Veel bedrijven redeneren ‘vanuit de afvalbak’. Ze gaan op zoek naar partijen die nog iets van hun afval kunnen maken als het er al is. Verwerkers spelen daar graag op in. Maar het kan ook anders: het is voordeliger om al aan het begin van het proces, bij de inkoop, na te denken over materiaalstromen. Minder weggooien betekent vaak ook minder kosten.
Leveranciers zijn een essentiële partner bij het voorkomen van afval. Voor bepaalde stromen, bijvoorbeeld meubilair of textiel, is het mogelijk circulair in te kopen, waarbij het waardeverlies minimaal is. In andere gevallen kunnen wegwerpverpakkingen worden vervangen door herbruikbare, zoals kratten of pallets. Er zijn ook leveranciers en producenten die aanbieden om reststromen terug te nemen na gebruik. Maar afval blijft afval, wie het ook verwerkt. Het is dus van belang dat iedereen in de keten samenwerkt om afval te voorkomen.
AFVALSTROMEN MET VEEL POTENTIE
Om bedrijven en huishoudens te helpen afval te voorkomen, lanceerde de overheid het programma ‘Van afval naar grondstof’ (VANG). Speciaal voor de kantoor-, winkel- en dienstensector (KWD-sector) lanceerde Rijkswaterstaat het programma ‘VANG Buitenshuis’. Het gaat om 1 miljoen bedrijven die samen jaarlijks 5,3 miljoen ton afval produceren. Het doel van VANG Buitenshuis is om het restafval van de KWD-sector te halveren: van 2 miljoen ton afval bij de start tot 1 miljoen ton afval in 2022.
Stichting Stimular publiceerde een onderzoeksrapport voor VANG Buitenshuis (download rapport) met materiaalstromen die de meeste kansen bieden voor afvalpreventie.
STROOM 1: ORGANISCH AFVAL (GFT/ SWILL)
Organisch afval bestaat uit twee deelstromen. De eerste, GFT, bevat vooral groente-, fruit- aardappelen- en tuinafval. In de tweede, swill, zitten met name gekookte etensresten en ander bereid voedsel dat vrijkomt in bedrijfsrestaurants. Weggegooid voedsel is een van de belangrijkste veroorzakers van klimaatverandering (zie online samenvatting ‘Reduced Food Waste’). Verwerkers laten graag zien hoe organisch afval duurzaam wordt omgezet in brandstof of compost. Maar om echt duurzaam te zijn, moet het afval zoveel mogelijk voorkomen worden, bijvoorbeeld door slim in te kopen en processen te stroomlijnen.
STROOM 2: KUNSTSTOF VERPAKKINGEN (PMD)
In Europa wordt op dit moment 40% van de kunststoffen voor verpakkingen gebruikt. Het is een veelzijdig materiaal: van jerrycans voor chemische producten tot versverpakkingen voor fruit en bescherming voor kwetsbare ICT-apparatuur. Plastic verpakkingen hebben alleen een aantal grote nadelen. Ze verteren niet in de natuur, maar vallen uiteen in minuscule deeltjes die terechtkomen in mens en dier. Recyclen van plastic is lastig en duur en heeft bovendien een grote ecologische impact. Vermijd daarom plastic voor eenmalig gebruik zoveel mogelijk en kies voor verpakkingsvrij of hergebruik.
STROOM 3: PAPIER EN KARTON
De meeste kantoren zamelen papier en karton gescheiden in. Vaak wordt dit papier vervolgens gerecycled, gemiddeld zo’n zeven keer. Neemt niet weg dat er voor de productie bomen worden gekapt en CO2 wordt uitgestoten. Beter is dus om het papier- en kartongebruik te voorkomen, bijvoorbeeld door: kartonnen wegwerpverpakkingen te vervangen voor herbruikbare; minder te printen en bedrijfsprocessen volledig te digitaliseren.
STROOM 4: TISSUES
Uit het onderzoek van Stichting Stimular (download rapport) blijkt dat er in alle sectoren een significante hoeveelheid tissues (veel volume) in het restafval voorkomt. Daaronder vallen papieren handdoekjes, servetten en sanitair papier, die alle niet of zeer moeizaam gerecycled kunnen worden. Als het al kan, kost het verwerkingsproces veel energie en heeft dus een grote impact op het milieu. Oplossingen om afval te voorkomen of te verminderen bestaan uit elektrische handdrogers, katoenen handdoeken of slimme dispensers.
STROOM 5: GROF AFVAL
Grofvuil bestaat vooral uit gebruiksgoederen die periodiek vrijkomen, in tegenstelling tot de andere vier stromen die vooral bestaan uit verbruiksgoederen (dagelijks afval). Daarnaast is de stroom grof afval heel divers. De focus in deze whitepaper ligt op meubilair en elektronica, omdat vrijwel alle kantoren daarmee te maken hebben. Door gebruiksgoederen volledig circulair in te kopen, waarbij de producten in eigendom blijven van de leverancier, kan deze afvalstroom in principe geheel voorkomen worden.